RUFINUS - PREFACE TO THE TWO BOOKS OF ECCLESIASTICAL HISTORY ADDED TO HIS TRANSLATION OF EUSEBIUS

Subscription Version of Text
With translation,
more background info & notes

$5 for trial, $30 a year for individuals ($15 students).

Printable Version of Text
plus translation and notes
("Latin Writers" Section)

Prologus Rufini in Libros Historiarum Eusebii

Latin text from Eusebius Werke, Zweiter Band, Die Kirchengeschichte: Die Lateinische Übersetzung des Rufinus. Schwartz/Mommsen. Leipzig, 1908. Pages 951-2, 957. From the series Die Griechischen Christlichen Schriftsteller der Ersten Drie Jahrhunderte.

An English translation of this text, placed alongside the Latin text, can be found on the subscription version of the site.
A large number of complete Latin texts (all those in Migne - scanned text) and translations of Rufinus (where available online) can also be accessed through the website and seen alongside each other.

Click here for information about: 1) the public domain texts used on this site; 2) more recent scholarly work on the original language texts.

(Click on Latin words to link to the Perseus Morphology. Click here for a version of this page which is linked to the Perseus website morphology and lexicon.)

Prologus Rufini in Libros Historiarum Eusebii
Peritorum dicunt esse medicorum, ubi inminere urbibus vel regionibus generales viderint morbos, providere aliquod medicamenti, vel poculi genus, quo praemuniti homines ab inminenti defendantur exitio. quod tu quoque, venerande pater Chromati, medicinae exequens genus tempore, quo diruptis Italiae claustris Alarico duce Gothorum se pestifer morbus infudit et agros armenta viros longe lateque vastavit, populis tibi a deo commissis feralis exitii aliquod remedium quaerens, per quod aegrae mentes ab ingruentis mali contagione subtractae melioribus occupatae studiis tenerentur, iniungis mihi ut ecclesiasticam historiam, quam vir eruditissimus Eusebius Caesariensis Graeco sermone conscripserat, in Latinum verterem, cuius lectione animus audientium vinctus, dum notitiam rerum gestarum avidius petit, oblivionem quodammodo malorum quae gererentur acciperet. a quo ego opere cum excusare me vellem utpote inferior et impar et qui in tam multis annis usum Latini sermonis amiserim, consideravi, quod non absque aliquo apostolicae institutionis ordine nobis ista praeciperes. nam et cum dominus aliquando, esurientibus in deserto auditorum turbis, dixisset ad apostolos >date eis vos manducare<, Philippus unus ex apostolis intelligens eo magis splendescere divinae virtutis insignia, si minorum quorumque ministeriis explerentur, non protulit panes apostolicae reconditos perae, sed puerulum adesse dicit habentem quinque panes, et duos pisces: quem verecunde excusans, adiecit >sed haec quid sunt inter tantos?<, quo magis in angustis opibus et desperatis clara fieret divina potentia. sciens ergo ex illis te quoque descendere disciplinis, recordatus quod Philippi fortassis exemplo, ubi pascendi turbas tempus vidisti, puerulum subrogaveris, qui panes quidem quinque duplicatos, sicut acceperat, adhiberet, ad explendum tamen evangelicum sacramentum proprio labore captos adderet etiam pisciculos duos, adgressus sum exsequi, ut potui, quod praeceperas, certus, quod excusabit imperitiae nostrae culpas praecipientis auctoritas. sciendum sane est, quod decimus liber huius operis in Graeco, quoniam perparum erat in rebus gestis, reliqua omnia in episcoporum panegyricis tractatibus nihil ad scientiam rerum conferentibus occupatus, omissis quae videbantur superflua, historiae si quid habuit, nono coniunximus libro et in ipso Eusebii narrationi dedimus finem. decimum vero et undecimum librum nos conscripsimus partim ex maiorum traditionibus, partim ex his, quae nostra iam memoria comprehenderat et eos velut duos pisciculos supra scriptis panibus addidimus. quos si tu vel probaveris vel benedixeris, pro certo confidam, quod sufficiant turbis. continet autem omne opus res in ecclesia gestas a Salvatoris ascensione et deinceps: nostri vero duo libelli a temporibus Constantini post persecutionem, usque ad obitum Theodosii Augusti.
Eiusdem in Subsequentes Duos Historiae Suae Libros Praefatio. Rufinus Lectori.
Hucusque nobis Eusebius rerum in ecclesia gestarum memoriam tradidit. cetera vero, quae usque ad praesens tempus per ordinem subsecuta sunt, quae vel in maiorum litteris repperimus vel nostra memoria attigit, patris religiosi praeceptis et in hoc parentes quam potuimus breviter addidimus.