IRENAEUS - THE EUCHARIST

 

 

Subscription Version of Text
With translation,
more background info & notes

Info about Subscription Site

$5 for trial, $30 a year for individuals ($15 students).

Adversus Haereses, 4. 31

Latin and Greek text from Harvey, Sancti Irenaei Episcopi Lugdunensis Libros Quinque Adversus Haereses, Tom. 2, Pages 201-210.

An English translation of this text, placed alongside the Latin and  Greek text, can be found on the subscription version of the site.

The Harvey version of the complete original language text of this work (at archive.org) and an English translation (with a facility for viewing it alongside) can be accessed through the website along with a very large number of other such complete texts.

Click here for information about: 1) the public domain texts and translations used on this site;  2) more recent scholarly work on the original language texts.

 

The text of Adversus Haereses survives mainly in a Latin Translation. The Greek text is given where we have it.

 

(Click on Latin and Greek words to link to the Perseus Morphology. If there are problems with the Perseus website click here for a version of the page with a locally based morphology* and lexicon.)

 

De sacrificiis et oblationibus, et qui sunt qui in veritate offerunt.

1. Igitur Ecclesiae oblatio, quam Dominus docuit offerri in universo mundo, purum sacrificium reputatum est apud Deum, et acceptum est ei: non quod indigeat a nobis sacrificium, sed quoniam is qui offert, glorificatur ipse in eo quod offert, si acceptetur munus ejus. Per munus enim erga regem, et honos, et affectio ostenditur: quod in omni simplicitate et innocentia Dominus volens nos offerre, praedicavit dicens: Cum igitur offers munus tuum ad altare et recordatus fueris, quoniam frater tuus habet aliquid adversum te, dimitte munus tuum ante altare, et vade primum reconciliari fratri tuo et tunc reversus offeres munus tuum. Offerre igitur oportet Deo primitias ejus creaturae, sicut et Moyses ait: Non apparebis vacuus ante conspectum Domini Dei tui; ut in quibus gratus exstitit homo, in his gratus eis deputatus, eum qui est ab eo percipiat honorem. Et non genus oblationum reprobatum est; oblationes enim et illic, oblationes autem et hic: sacrificia in populo, sacrificia et in Ecclesia: sed species immutata est tantum, quippe cum jam non a servis, sed a liberis offeratur. Unus enim et idem Dominus; proprium autem character servilis oblationis, et proprium liberorum, uti et per oblationes ostendatur indicium libertatis. Nihil enim otiosum, nec sine signo, neque sine argumento apud eum. Et propter hoc illi quidem decimas suorum habebant consecratas: qui autem perceperunt libertatem, omnia quae sunt ipsorum ad dominicos decernunt usus, hilariter et libere dantes ea, non quae sunt minora, utpote majorum spem habentes vidua illa et paupere hic totum victum suum mittente in gazophylacium Dei.

2. Ab initio enim respexit Deus ad munera Abel, quoniam cum simplicitate et justitia offerebat; super sacrificium autem Cain non respexit, quoniam cum zelo et malitia, quae erat adversus fratrem, divisionem habebat in corde, quemadmodum occulta ejus arguens Deus ait: Nonne si recte offeras, recte autem non dividas, peccasti? quiesce: quoniam non sacrificio placatur Deus. Si enim quis solummodo secundum quod videtur, munde et recte et legitime offerre tentaverit; secundum autem suam animam non recte dividat eam quae est ad proximum communionem, neque timorem habeat Dei, non per id quod recte foris oblatum est sacrificium, seducit Deum, intus habens peccatum: nec oblatio talis proderit ei aliquid, sed cessatio mali quod est intus conceptum, ne per assimulatam operationem, magis autem peccatum, ipsum sibi homicidam faciat hominem. Propter quod et dicebat Dominus: Vae vobis Scribae et Pharisaei hypocritae, quoniam similes estis monumentis dealbatis. A foris enim sepulchrum apparet formosum; intus autem plenum est ossibus mortuorum, et universa immunditia: sic et vos a foris quidem apparetis hominibus quasi justi, intus autem pleni estis malitia et hypocrisi. Cum a foris enim recte offerre putarentur, similem zelum Cain habebant in semetipsis: propter quod et occiderunt justum, praetermittentes consilium Verbi, quemadmodum et Cain. Illi enim ait: Quiesce; et non assensit. Quiescere autem quid est aliud, quam desinere a proposito impetu? Et his similia dicens: Pharisaee, inquit, caece, emunda quod est intus calicis, ut fiat et quod foris est mundum. Et non audierunt. Ecce, enim ait Hieremias; non sunt oculi tui, nec cor tuum bonum; sed in cupiditate tua, et ad sanguinem justum, ut effundas eum, et ad injustitiam, et ad homicidium, ut facias. Et iterum Esaias: Fecistis, inquit, consilium, non per me, et testamenta, non per spiritum meum. Ut igitur interior eorum voluntas et cogitatio ad manifestum producta, sine culpa et malum non operantem ostendat esse Deum, eum qui absconsa manifestat, sed non eum qui malum operetur, cum minime quiesceret Cain, ait ei, Ad te conversio ejus, et tu dominaberis ejus. Pilato quoque similiter dicebat: Nullam haberes potestatem in me, nisi datum tibi fuisset desuper; concedente Deo semper justum, ut hic quidem ex his quae passus est et sustinuit, probatus recipiatur; qui autem malignatus est ex his quae egit adjudicatus expellatur. Igitur non sacrificia sanctificant hominem; non enim indiget sacrificio Deus: sed conscientia ejus qui offert sanctificat sacrificium, pura exsistens, et praestat acceptare Deum quasi ab amico. Peccator autem, inquit, qui occidit mihi vitulum, quasi occidat canem.

3. Quoniam igitur cum simplicitate Ecclesia offert, juste munus ejus purum sacrificium apud Deum deputatum est. Quemadmodum et Paulus Philippensibus ait: Repletus sum acceptis ab Epaphrodito, quae a vobis missa sunt, odorem suavitatis, hostiam acceptabilem, placentem Deo. Oportet enim nos oblationem Deo facere, et in omnibus gratos inveniri fabricatori Deo, in sententia pura et fide sine hypocrisi, in spe firma, in dilectione ferventi, primitias earum quae sunt ejus, creaturarum offerentes. Et hanc oblationem Ecclesia sola puram offert fabricatori offerens ei cum gratiarum actione ex creatura ejus. Judaei autem jam non offerunt: manus enim eorum sanguine plenae sunt: non enim receperunt Verbum, per quod offertur Deo. Sed neque omnes haereticorum synagogae. Alii enim alterum praeter fabricatorem dicentes Patrem, ideo quae secundum nos creaturae sunt, offerentes ei, cupidum alieni ostendunt eum, et aliena concupiscentem. Qui vero ex defectione, et ignorantia, et passione dicunt facta ea quae sunt secundum nos, ignorantiae, et passionis, et defectionis fructus offerentes, peccant in Patrem suum, contumeliam facientes magis ei, quam gratias agentes. Quomodo autem constabit eis, eum panem in quo gratiae actae sint, corpus esse Domini sui, et calicem sanguinis ejus, si non ipsum fabricatoris mundi Filium dicant, id est, Verbum ejus, per quod lignum fructificat, et effluunt fontes, et terra dat primum quidem foenum, post deinde spicam, deinde plenum triticum in spica?

 

4. Πῶς . . . .  τὴν σάρκα λέγουσιν εἰς φθορὰν χωρεῖν, καὶ μὴ μετέχειν τῆς ζωῆς, τὴν ἀπὸ τοῦ σώματος τοῦ Κυρίου καὶ τοῦ αἵματος αὐτοῦ τρεφομένην; τὴν γνώμην ἀλλαξάτωσαν, τὸ προσφέρειν τὰ εἰρημένα παραιτησείσθωσαν. Ἡμῶν δὲ σύμφωνος γνώμη τῇ εὐχαριστίᾳ, καὶ εὐχαριστία βεβαιοῖ τὴν γνώμην. Προσφέρομεν δὲ αὐτῷ τὰ ἴδια, ἐμμελῶς κοινωνίαν καὶ ἕνωσιν καταγγέλλοντες [καὶ ὁμολογοῦντες] σαρκὸς καὶ πνεύματος [ἔγερσιν]. Ὡς γὰρ ἀπὸ γῆς ἄρτος προσλαμβανόμενος τὴν ἔκκλησιν [l. ἐπίκλησιν] τοῦ Θεοῦ, οὐκέτι κοινὸς ἄρτος ἐστίν, ἀλλ εὐχαριστία, ἐκ δύο πραγμάτων συνεστηκεῖα, ἐπιγείου τε καὶ οὐρανίου, οὕτως καὶ τὰ σώματα ἡμῶν μεταλαμβάνοντα τῆς εὐχαριστίας, μηκέτι εἶναι φθαρτά, τὴν ἐλπίδα τῆς εἰς αἰῶνας ἀναστάσεως ἔχοντα.

Quomodo autem rursus dicunt carnem in corruptionem devenire, et non percipere vitam, quae a corpore Domini et sanguine alitur? Ergo aut sententiam mutent, aut abstineant offerendo quae praedicta sunt. Nostra autem consonans est sententia Eucharistiae, et Eucharistia rursus confirmat sententiam nostram. Offerimus enim ei quae sunt ejus, congruenter communicationem et unitatem praedicantes carnis et Spiritus. Quemadmodum enim qui est a terra panis, percipiens invocationem Dei, jam non communis panis est, sed Eucharistia, ex duabus rebus constans, terrena et coelesti: sic et corpora nostra percipientia Eucharistiam, jam non sunt corruptibilia, spem resurrectionis habentia.

 

5. Offerimus autem ei, non quasi indigenti, sed gratias agentes dominationi ejus, et sanctificantes creaturam. Quemadmodum enim Deus non indiget eorum quae a nobis sunt, sic nos indigemus offerre aliquid Deo; sicut Salomon ait: Qui miseretur pauperi, foeneratur Deo. Qui enim nullius indigens est Deus, in se assumit bonas operationes nostras, ad hoc ut praestet nobis retributionem bonorum suorum; sicut Dominus noster ait: Venite benedicti Patris mei, percipite praeparatum vobis regnum, Esurivi enim, et dedistis mihi manducare: sitivi, et potastis me: hospes fui, et collegistis me: nudus, et cooperuistis me: infirmus, et visitastis me: in carcere, et venistis ad me. Sicut igitur non his indigens, vult tamen a nobis propter nos fieri, ne simus infructuosi: ita id ipsum Verbum dedit populo praeceptum faciendarum oblationum, quamvis non indigeret eis, ut disceret Deo servire; sic et ideo nos quoque offerre vult munus ad altare frequenter sine intermissione. Est ergo altare in coelis, illuc enim preces nostrae et oblationes nostrae diriguntur; et templum, quemadmodum Johannes in Apocalypsi ait: Et apertum est templum Dei; et tabernaculum: Ecce enim, inquit, tabernaculum Dei, in quo habitabit cum hominibus.